بررسی تطبیقی مرحله تحت نظر در آیین دادرسی کیفری ایران و فرانسه

تحت نظر، ترجمه تحت اللفظی garde à vu در زبان فرانسه است که در قانون آ.د.ک. مصوب 1378 و به ویژه در لایحه آ.د.ک. بدان پرداخته شده و ناظر به مرحله ای از فرایند دادرسی کیفری است که مظنون به ارتکاب جرم، در بازداشت نیروهای پلیس (ضابطان دادگستری) به سر می برد. این مرحله از بازداشت به دلیل شرایط خاص حاکم بر آن، نسبت به حقوق مظنون به ارتکاب جرم، اهمیت بسیاری دارد. تجربه نشان داده است که در این مرحله، حقوق مظنون در مقایسه با دیگر مراحل دادرسی کیفری، بیشتر در معرض تضییع قرار می گیرد، به طوری که در برخی موارد، سرنوشت دعوای کیفری در همین مدت نسبتا کوتاه که وی در اختیار پلیس است مخصوصا در جرایم معمولی (عام) رقم می خورد. بنابراین در چند دهه اخیر، قانون گذاران کشورهای مختلف، مقررات دقیقی را برای مرحله تحت نظر وضع کرده اند. از سوی دیگر، با توجه به لزوم نگهداری فرد نزد نیروهای پلیس برای انجام تحقیقات اولیه و سرعت عمل در حفظ دلایل و آثار جرم و جلوگیری از پیامدهای گسترده جرم ارتکابی به ویژه در جرایم سازمان یافته، تروریستی و امنیتی، حقوق مظنونان به ارتکاب جرایم یادشده در این مرحله با استثنائات فراوانی روبه رو شده است. در این مقاله، وضعیت قانون ایران و فرانسه (با لحاظ قانون 14 آوریل 2011 آن کشور) و نیز ابداعات لایحه آیین دادرسی کیفری ایران و تفاوت های آن ها بررسی شده است.